Cajueiro do Mangue

Afgelopen voorjaar bezocht ik gedurende drie weken een aantal van de vrijescholen in Brazilië, die het IHF daar ondersteunt. Enkele daarvan zijn openbaar, de rest particulier. De particuliere vrijescholen werken met beurzensystemen, zodat ook armere leerlingen vrijeschoolonderwijs kunnen genieten. En dat is in Brazilië hard nodig. Hoewel het een relatief rijk land is, dat hoog scoort op de Human Development Index van de UNDP, is het ook een land met enorme, structurele verschillen tussen arm en rijk. Volgens de overheid is 7% van de mensen boven de 15 jaar analfabeet, in sommige regio’s is dat het dubbele. Onderwijsinstellingen vermoeden dat in landelijke gebieden en in krottenwijken van grote steden de werkelijke aantallen nog veel hoger liggen. Voor armere leerlingen is het vaak lastig om naar school te komen of hun school af te maken. Een school die daarom hard samenwerkt met lokale gemeenschapsorganisaties is Cajueiro do Mangue in Santo André, een kustplaatsje in het zuiden van Bahia, waar toerisme een grote rol speelt. Deze school werd drie jaar geleden opgericht door ouders die vonden dat de twee scholen die er in het dorp zijn niet tegemoet kwamen aan de behoeften van hun kinderen. Ze gingen op zoek naar een school die dat wel deed en kwamen zo uit bij het vrijeschoolonderwijs. Om de school financieel gezond te houden en tegelijkertijd de meest kwetsbare leerlingen te kunnen bedienen, mikte de school in eerste instantie op 50% betalende leerlingen en 50% leerlingen met een (volledige) beurs. Het is moeilijk om dit vol te houden vanwege de achtergrond van de ouders van deze laatste groep kinderen. Ze hebben weinig inzicht in het vrijeschoolgedachtengoed en verkeren vaak in een precaire financiële situatie. Ouders kunnen soms niet lezen of schrijven en kinderen moeten dat (en rekenen) zo snel mogelijk leren om hen te helpen met de verkoop van hapjes en drankjes aan de toeristen op het strand. In samenwerking met buurtorganisaties uit de armste wijken, werkt de school nu aan het uitdragen en uitleggen van het vrijeschoolgedachtengoed. Tegelijkertijd wordt gekeken naar praktische oplossingen om deze kinderen binnenboord te halen en houden, zoals het aanbieden van een volledige schooldag met warme maaltijden, in plaats van de halve schooldagen die gewoon zijn in Brazilië.

Vrijeschool Querubim

Ongeveer 800 kilometer naar het zuidoosten ligt een andere school die hard werkt aan onderwijs voor kwetsbare kinderen. In Diamantina, een stad in het binnenland van deelstaat Minas Gerais, staat sinds tien jaar vrijeschool Querubim. In de ochtend krijgt hier een mengeling van kinderen uit verschillende klassen en leeftijden basisonderwijs. In Brazilië is dat vanaf ongeveer 1 jaar tot en met klas vijf. Sommige ouders kunnen de maandbijdrage net voldoen, veel slechts een gedeelte daarvan. In de middag echter draait de school een tweede programma voor de leerlingen van de school en voor sociaal kwetsbare leerlingen uit de omringende wijken. De kinderen van zo’n 120 families krijgen les in boetseren, koken, circus, capoeira, het werken in de tuin, schilderen en tekenen en daarnaast luisteren ze naar verhalen, spelen ze, zingen ze en doen ze aan volksdansen. Ook kunnen de kinderen hier huiswerkbegeleiding krijgen. Dit alles probeert de school op zo’n manier te doen dat naast de vrijeschoolpedagogie ook de lokale Afro-Braziliaanse cultuur wordt meegenomen, evenals de rijke cultuur uit de vallei Jequitinhonha, waar de stad Diamantina deel van uitmaakt. Het biedt hiermee een veilige, liefdevolle plek waar de kinderen ondersteund worden in hun fysieke, mentale en emotionele ontwikkeling. Met het project werkt Querubim bovendien mee aan de verbinding tussen de verschillende wijken, families en generaties en daarmee aan het verstevigen van een gemeenschappelijk sociaal organisme.

Beide scholen kunnen ondersteuning van hun projecten goed gebruiken.

Wilt u ze steunen? Vermeld dan code Brazilië.